(Dagblad van het Noorden, maandag 25 november 2002)
'In het jaar van de Heer 1192 op de negende juni (...) is gesticht een klooster in Friesland, St. Bernardus in Aduard. De oorzaak van deze stichting was de veelvuldige verschijning des nachts van lichten op die plaats, dat vroom werd gezien als een voorteken. Daarom werkten de gelovigen eensgezind aan de bouw van het klooster, hopende dat dit de Almachtige Heer welgevallig zou zijn, die een zo duidelijke aanwijzing gaf over de voorzegde plaats. En toen zij dit met muren omgaven, hebben zij de heilige zeden nooit verlaten'. (Kroniek van Aduard, proloog).
Door Wim Jassies
ADUARD - Het zint Jacob Loer niet dat in de boekwerken die de afgelopen eeuwen zijn verschenen naar aanleiding van De Kroniek van Aduard historici zich altijd negatief over dit unieke geschrift hebben uitgelaten. De kroniek zou te weinig historisch relevante informatie bevatten en daarentegen te veel 'wonderverhalen'. "Ze vonden", zegt Loer, "de geschiedschrijving wat te onsamenhangend."
Hij is het daar volstrekt niet mee eens. "De monniken", vervolgt hij, "die aan de kroniek hebben geschreven, wilden laten zien dat het klooster door God was uitverkoren. Als je die wonderverhalen tegen die achtergrond plaatst, dan kijk je heel anders tegen al die verhalen en informatie aan." Als voorbeeld noemt hij dat in de kroniek wel alle gebouwen van het immens grote kloostercomplex worden genoemd, maar dat de onderlinge relatie niet wordt aangegeven. Die hebben Loer en de zijnen na veel studie wel weten te geven.
De historicus Loer heeft zich als geen ander verdiept in de geschiedenis van het cisterciënzer klooster van Aduard. Namens de Historische Vereniging Aduard is hij nu samen met de Groninger theoloog Jeljer Dijkstra bezig een boek op te zetten over De Kroniek van Aduard. Het gaat daarbij niet alleen om een vertaling van deze kroniek, maar hij en Dijkstra willen ook commentaren en toelichtingen van diverse specialisten. "Er leven zoveel vragen", aldus Loer. "Waarom kwamen de cisterciënzer juist naar hier? Waarom waren er maar liefst honderd klooster in Friesland en Groningen? Hoe zat het met het landbezit, de waterbeheersing, de architectuur?" Hij hoopt dat al dit soort vragen in de loop van volgend jaar kan worden beantwoord, zodat De Vergeten Schoonheid in de loop van 2004 kan verschijnen.
De Kroniek van Aduard is in 1485 en de jaren daarop geschreven. "Het gaat om het prachtige verhaal van de geschiedenis van dit klooster", aldus Loer. "Na de sluiting van het klooster aan het eind van de zestiende eeuw is er ook van de enorme bibliotheek niet veel overgebleven. Wel zijn er acht versies bekend van de kroniek, waarvan het oudste exemplaar bij De Groninger Archieven ligt. Diverse historici hebben over deze kroniek gepubliceerd; Loer zelf heeft de tekst gebruikt voor zijn afstudeerscriptie.
Later rees bij hem de idee deze kroniek toegankelijk te maken voor een groter publiek dan alleen historici. "Hem te vertalen", licht hij toe, "vonden we niet voldoende. We vonden dat er op tal van terrein behoefte was aan toelichting. Het gaat namelijk wel om de hele middeleeuwse geschiedschrijving van Aduard en wijde omgeving."
(Foto ontbreekt: Jacob Loer met zoontje Erik op de arm bij de Abdijkerk in Aduard.
© Omke Oudeman)
Klik hier voor meer info over de Kroniek.