(Dagblad van het Noorden, dinsdag 6 mei 2003)
Door Wim Jassies
ADUARD - Dat er op de begraafplaats van Aduard, de hoge bult, een graf is met een kleine, gebroken, hardstenen grafplaat van Hielke (1880-1882) weet historicus Jacob Loer van de Historische Vereniging Aduard als geen ander. Hij is immers al een tiental jaren bezig met het restaureren en opknappen van zerken en grafplaten.
Toch werd hij verrast door de ontdekking van een identieke grafplaat op het kerkhof van Lagemeeden, een streekje onder Den Horn. Ook van een Hielke (1877-1879). Beide jongetjes hadden dezelfde ouders. En toen Loer een jaartje later de oude grafzerken op de begraafplaats van Den Ham bestudeerde, trof hij daar tot zijn grote verassing andermaal, maar nu op een staande zerk, de naam Hielke (1881-1882) aan, een neefje van de beide andere Hielkes.
Jacob Loer heeft nu het initiatief genomen om te komen tot een werkgroep die de oude graven op de kerkhoven van Aduard, Den Ham en Den Horn herstelt en documenteert. Tien jaar geleden begon Loer met het schoonmaken van de slechtste stenen op het kerkhof van Aduard; en passant haalde hij ook bijkans onleesbare namen weer naar voren. Hij zou dat nu graag wat meer gestructureerd willen doen.
"Een werkgroepje vrijwilligers dat elke zaterdagmorgen een paar uurtjes op de begraafplaats bezig is", zegt hij. "Ook voor de gezelligheid, samen koffie drinken en zo. Daarnaast zouden de grafstenen gedocumenteerd moeten worden."Loer vindt dat vooral dat eerste voorrang verdient: "Het kerkhof verloedert."
De eerste begraafplaats van Aduard was - uiteraard - op het uitgebreide kloosterterrein, op de plek van de huidige gereformeerde kerk. Daar zijn vele duizenden monniken begraven. Na de opheffing van het klooster in 1580 mochten er ook dorpelingen worden begraven. Dat duurde tot het begin van de achttiende eeuw. Borgheer Evert-Joost Lewe had evenwel niet veel op met het uitzicht vanaf de borg op het kerkhof.
In 1720 kreeg hij van de provincie toestemming het kerkhof te mogen sluiten, onder twee voorwaarden: er moest een nieuw kerkhof komen het oude kerkhof moest hij 25 jaar lang ongemoeid laten.
Het nieuwe kerkhof werd aangelegd achter de pastorie, thans aan de Kloosterstraat. Vanaf 1720 worden de Aduarders er begraven. Het spijt Loer dat in de jaren zeventig een rigoureuze opruiming van het oude kerkhof plaats had. "Die typische ijzeren hekken om de graven, typisch Gronings, werden aan oud-ijzerhandelaren verkocht", zegt hij."Een is er gebleven."
De Aduarder historicus vindt dat de oude zerken en grafplaten wel een nieuwe kans verdienen. "Elke zerk, elke grafplaat is een monumentje op zichzelf", stelt hij. "Ze doorstaan eeuwenlang weer en wind. En ik weet dat je de elementen niet eeuwig tegen kunt houden, maar je kunt wel iets doen aan het behoud van die oude stenen."
(Foto ontbreekt: Jacob Loer, hier bij de begraafplaats van Hielke (`1880-1882) in Aduard, zet zich in voor het herstel van de oude graven op de kerkhoven van Aduard, Den Ham en Den Horn.
© Wolter Kobus)